Sfidat e zbatimit të PB-së

Mitet dhe faktet

 

Hyrje

Qëllimi i këtyre konsideratave është të ndihmojnë komunitetet lokale në ndërtimin e strukturave të shoqërisë civile dhe formimin e vetëdijes shoqërore në përforcimin e sigurisë lokale. Në mënyrë që të vëmë në dukje sfidat më të rëndësishme për ata që duan të zbatojnë policimin në bashkësi (PB) në komunitetin lokal, ne kemi zgjedhur metodën e parashtrimit të pyetjeve të thjeshta, të dëgjuara nga praktikuesit ose të formuluara gjatë studimit në të gjithë botën. Ne përpiqemi të përshtatim përgjigjet e këtyre pyetjeve me realitetet e shteteve të Ballkanit ku kemi bërë hulumtimet tona. Edhe pse zbatimi i PB-së kërkon një reformë të të GJITHË policisë në vend, analiza jonë është e kufizuar ekskluzivisht në nivelin e komuniteteve lokale (fshat, komunitet, rreth i qytetit, etj.) Megjithatë, duke përshtatur udhëzimet tona në kushtet që ato të mos mbesin të papërsëritshme, specifikat e një bashkësia  qëndrojnë me udhëheqësin lokal (udhëheqësit lokalë). Në këtë faqe në internet, ata mund të gjejnë edhe disa informacione shtesë, p.sh. mbi mënyrën e përdorimit të praktikave të mira që kanë rezultuar të dobishme në vende të tjera, ose mbi mënyrën e veprimit nëse ndodhin disa çështje specifike në një komunitet të caktuar.

 

Dyshimet themelore

Policimi në bashkësi mund të përcaktohet në mënyra të ndryshme. Pasoja e kësaj papërcaktueshmërie famëkeqe për praktikuesin është, mbi të gjitha, vështirësia për të përcaktuar se çfarë konsiston një realizim i duhur i kësaj strategjie. Kjo telashe ilustrohet në thëniet vijuese:

• “[Policimi në komunitet] ka qenë një përzierje zhgënjyese si pasojë e promovimeve, qëllimesh të mira dhe disa praktikave më të mira. (…) Literatura akademike përqafoi një avokim të PB-së në emër të reformës, parandalimit dhe demokratizimit. Si rrjedhojë, ndërsa mund të gjenden kritika dhe rezerva, literatura është e mbushur me nxitje jokritike, skica të përgjithshme konceptuale dhe vlerësime të pakta "(Forcee 2006: 315).
• “(…) Policimi në bashkësi mund të shndërrohet si kameleoni në çfarëdo forme që praktikuesit e tij dëshirojnë të jetë” (Ellison dhe Pino 2012: 71).
• “Mënyra në të cilën u shfaq koncepti i policimit në komunitet gjatë viteve 1980 shpesh e portretizonte atë si pjesë të një debati relativisht të polarizuar që kontrastonte një gjë të mirë - një polic që i përgjigjej komunitetit dhe ishte ngulitur në komunitet - me një gjë të keqe (robocop nën drejtimin qendror ) ”(Emsley 2007: 236).

 

Debati mbi shembujt e një realizimi efikas të policimit të orientuar drejt komunitetit ngjan me atë të Yeti, për të cilin të gjithë kanë dëgjuar, por që askush nuk i ka parë ndonjëherë.

 

Nëse, përkundër mendimeve të tilla kritike, ne pranojmë policimin në komunitet, lind një sfidë tjetër. Marrëveshja për kuptimin e kësaj strategjie përfundon zakonisht në fazën e deklaratave të përgjithshme dhe argumenteve themelore pse policimi në komunitet është i mirë. Ka disa vepra kritike për zbatimin e PB-së të vlerësuara nga pak njerëz që kanë guximin të pranojnë publikisht se nuk e mbështesin këtë strategji. Kundërshtarët e PB-së mund të ndahen në tre kategori:

 

Siç u përmend më parë, konsideratat e mëposhtme janë një formë e dialogut me ata që dyshojnë në nevojën e zbatimit të PB-së. Ky dialog konsiston në parashtrimin e pyetjeve të thjeshta, të arsyeshme, por shumë të rëndësishme për zbatimin e PB-së, dhe përpjekjen për t'iu përgjigjur atyre si një mbështetës i këtij koncepti. Përveç bisedave të shumta me njerëzit që zbatojnë këtë strategji dhe rezultatet e hulumtimit, frymëzimi për argumentet e paraqitura ishte puna kritike nga Mike Brogden dhe Preeti Nijhar (2005).

 

 

Pyetje të thjeshta

Çfarë është policia e orientuar drejt komunitetit?

Numri i madh i përgjigjeve në literaturë se çfarë është policia e orientuar drejt komunitetit (POK), policia e bazuar në komunitet (PBK) ose policimi në bashkësi (PB) është pengesa e parë në marrjen e veprimeve. Hulumtimi në internet për çdo njërën nga këto definime, sigurisht që do të rezultonte në një ortek përgjigjesh. Le të supozojmë në fillim që, megjithë sugjerimet e ndryshme të formuluara në literaturë, ne do të vendosim të marrim në konsideratë sinonimet e POK, PBK dhe PB dhe të përdorim kryesisht termin  policim i orientuar nga komuniteti ’.

 

Nëse supozojmë se policimi i orientuar drejt komunitetit është një filozofi policie, shanset për të gjetur karakteristikat e saj universale janë të larta, pasi po kërkojmë for frymën ’e kësaj strategjie, ose vlerat dhe qëllimet e saj të përgjithshme. Ideja themelore e PB-së konsiston në një bashkëpunim sistematik të policisë me komunitetin lokal në mënyrë që të zgjidhë zakonisht problemet (qasja për zgjidhjen e problemeve) lidhur me ofrimin e sigurisë dhe rendit dhe për të rritur ndjenjën e sigurisë së vendas[ëve. Qëllimi përfundimtar i zbatimit të PB-së është të përmirësojë cilësinë e jetës së anëtarëve të komunitetit.

 

 Nga njëra anë, çdo lexues në të gjithë botën me siguri do të pajtohej me këtë karakteristikë të përgjithshme të PB-së. Nga ana tjetër, mund të duket zhgënjyese, pasi konsiston vetëm në nocione komplekse dhe të paqarta që nuk na sjellin më pranë përgjigjeve të këtyre pyetjeve:

• Çfarë duhet të bëhet konkretisht?
• Pse duhet të ndërmerren këto veprime?
• Në çfarë lloj komunitetesh?
• Cilat vështirësi duhet të priten?

 

Në shqyrtimet e mëtejshme, ne do të supozojmë përkufizimin e paraqitur nga Shërbimet Policore të Orientuara në Komunitet (Zyra e PB-së të Departamentit të Drejtësisë të SHBA). Supozojmë se PB-ja përfshin tre elementë të ndërlidhur:

 

 “[1] Partneritetet e Komunitetit: Partneritete bashkëpunuese midis agjencisë së zbatimit të ligjit dhe individëve dhe organizatave që ata shërbejnë për të zhvilluar zgjidhje për problemet dhe për të rritur besimin në polici.

 

 [2] Transformimi organizativ: Pozicionimi i menaxhimit organizativ, strukturës, personelit dhe sistemeve të informacionit për të mbështetur partneritetet e komunitetit dhe zgjidhjen proaktive të problemeve.

 

 [3] Zgjidhja e problemit: Procesi i përfshirjes në ekzaminimin proaktiv dhe sistematik të problemeve të identifikuara për të zhvilluar dhe vlerësuar përgjigjet efektive. " (COP 2014: 1).

 

 

Pse të prezantojmë PB-në si një strategji të re që i shërben bashkëpunimit të policisë me njerëz nëse e gjithë kjo është bërë më parë?

PB-ja nënkupton një bashkëpunim të ngushtë të policisë me anëtarët e bashkësisë lokale. Çdo oficer policie e di që bashkëpunimi është i dobishëm sepse njerëzit janë një burim i vlefshëm informacioni. Informacioni që vjen nga njerëzit ndihmon në rritjen e shkallës së zbulimit të krimit që zakonisht është kriteri themelor për vlerësimin e efikasitetit të policisë. Problemi është se, në këtë rast, ‘bashkëpunimi’ është i kufizuar në vetëm një nga format e tij - raportimin në polici. Në të vërtetë, kjo formë e bashkëpunimit midis policisë dhe shoqërisë ka ekzistuar gjithmonë dhe madje edhe oficeri i policisë që mendon më tradicionalisht do të pajtohej se është e nevojshme të 'bashkëpunojmë sistematikisht', pas së cilës ai do të shtonte 'pjesën tjetër na e lini neve'.

 

 Në atë rast, PB-ja është një metodë e marrjes së informacionit në të cilën komuniteti është një burim i vlefshëm për policinë. Ata që nuk e mbështesin PB-në shtojnë se, përballë disa kërcënimeve të reja, veçanërisht terrorizmit, PB-ja në një kuptim tjetër më të gjerë është thjesht i pafuqishëm. Bashkëpunimi i policisë me komunitetet lokale - së bashku me mbështetjen e mjeteve moderne të komunikimit - duhet të përdoret për të identifikuar terroristët dhe ekstremistët dhe për parandalimin e sulmeve të hershme, pasi të gjithë ne jemi një burim për veprime anti-terroriste. Shpesh është injoruar fakti që qytetarët janë më të interesuar në atë se policia duhet të jetë më e përgjegjshme dhe në vetvete të ketë më shumë kontroll mbi mënyrat në të cilat ajo ushtron fuqinë e saj. Në kufizimin e bashkëpunimit në informim, shpesh realizimi i PB-së është vetëm ‘simbolik’ - bën thirrje për një përgjegjësi të re, veprime proaktive, demokratizim të policisë, etj; atëherë është vetëm një shprehje e disa 'modave të policimit', me sa duket plotëson vetëm kërkesat e disa 'të tjerëve të rëndësishëm' (p.sh. donatorët, bashkësia ndërkombëtare, autoritetet) ose është një lloj alibie për oficerët e policisë të cilët mbahen para përgjegjësisë për veprimet e tyre nga eprorët e tyre.

 

 Zbatimi i PB-së nuk duhet të kufizohet në përdorimin e qytetarëve si një burim informacioni. Ai duhet të konsistojë në një bashkë-pjesëmarrje aktive të komuniteteve lokale në ofrimin e sigurisë. Baza për partneritetin midis policisë dhe qytetarëve duhet të jetë një lloj marrëveshje shoqërore që përcakton detyrat dhe të drejtat e të dy palëve. Për të përmbushur këtë qëllim është e nevojshme të përcaktohet:

• Në cilat forma organizative do të realizohet kjo partneritet?
• Si mund të mobilizohen qytetarët për të marrë pjesë?
• Si mund të ndryshohen qëndrimet e oficerëve të policisë në mënyrë që ata të mos e perceptojnë më veten e tyre si një forcë që ofron siguri për qytetarët dhe të fillojnë të kuptojnë dhe pranojnë rolin e tyre si një shërbim për shoqërinë?

 

Pasi t’i kemi kapërcyer këto vështirësi, hasim në një sfidë tjetër serioze - në përgjithësi, ne presim shumë nga partnerët, pra nga komuniteti lokal dhe oficerët e policisë.

 

Partnerët: Çfarë lloj komuniteti? Çfarë lloj policie?

Çfarë lloj komuniteti?

Policimi në bashkësi perceptohet si një mekanizëm që i shërben (ri) ndërtimit të marrëdhënieve midis komunitetit lokal dhe policisë për të lehtësuar formimin e shoqërive më paqësore. Në realitet, aftësitë dhe interesat e qytetarëve për të ndërmarrë veprime të përbashkëta për hir të sigurisë, besimi i tyre ndaj policisë dhe aftësitë e vepruesve të veçantë për të komunikuar zakonisht mbivlerësohen.

 

Në punën e Brogden dhe Nijhara, këto sfida (mangësi) shprehen në më shumë se pesë nga nëntë mitet në lidhje me POK që diskutojnë (2005: 46–83). Më të rëndësishmet janë:

 

"Miti i komunitetit": Baza për funksionimin e PB-së është një komunitet organik që mund të mobilizohet në mënyrë efikase për një punë të përbashkët me policinë në mënyrë që të parandalojë krimet dhe të zgjidhë problemet.

 

"Miti i rëndësisë universale të policimit në komunitet": PB-ja është një strategji mjaft fleksibile për ta përdorur atë në komunitete të ndryshme, pavarësisht nga tiparet e tyre shoqërore.

 

"Miti i mbështetjes publike për PB-në": Bindja se studimet lokale (sondazhe etj.) vërtetojnë mbështetjen sociale për qëllimet dhe metodat e PB-së.

 

Disa dyshime të përgjithshme nëse shoqëria pret këtë lloj kujdesi nga policia, siç rezulton nga supozimi themelor i PB-së, mund të shprehen gjithashtu.

 

Nga kundërshtimet e formuluara më sipër, buron se, për zbatimin e PB-së, është e nevojshme jo vetëm për të reformuar policinë, por edhe për të ndërmarrë veprime në komunitetet lokale në mënyrë që të kapërcejmë frikën e qytetarëve dhe të forcojmë besimin e tyre në polici. Ndërgjegjësimi i njerëzve për të drejtat e tyre para policisë dhe oficerëve të policisë dhe bindja e tyre se ata mund t'i ushtrojnë këto të drejta mund të jetë hapi i parë drejt aktivizimit shoqëror të qytetarëve. Iniciativa për të realizuar se PB-ja nuk ka pse të vijë domosdoshmërisht nga policia. ËShtë gjithashtu komuniteti ai që mund t'i japë vrull bashkëpunimit. Sidoqoftë, në atë rast, duhet të kemi parasysh të paktën dy kërcënime:

• Vështirësia për të bërë të vetëdijshëm qytetarët se ata janë ‘kontraktorët’ dhe policia kryen funksionin e një ‘ofruesi të shërbimeve; ’
• Rreziku që në një komunitet lokal të brendshëm dhe të llojllojshëm do të jetë e vështirë për të zgjidhur nevojat e përbashkëta të qytetarëve dhe për të shmangur dominimin e grupeve më të forta (në kuptime të ndryshme të këtij termi) gjatë formulimit të tyre.

 

Çfarë lloj policie?

Nga rregullat e përgjithshme të strategjisë së PB-së mund të nxjerrim disa tipare themelore që supozohet se karakterizojnë policinë. Policia duhet të jetë:

• E përgjegjshme;
• E hapur dhe e identifikueshëm;
• E dukshme dhe e arritshme;
• Në qendër të njerëzve;
• Efikase dhe efektive;
• Këshillues dhe pjesëmarrës;
• Proaktive;
• Parandaluese.

 

Oficerët e policisë përgjegjës për kontaktet me qytetarët duhet të jenë ata që kanë punuar në një zonë të caktuar për një kohë të gjatë dhe janë vazhdimisht të pranishëm, të dukshëm dhe të arritshëm atje. Ata duhet të kujdesen për kontakte të rregullta dhe të drejtpërdrejta me qytetarët. Në këtë mënyrë, oficeri i policisë bëhet një lloj ‘ombudsmani’ lokal që ndihmon në kontaktet me institucione të tjera publike dhe private.

 

 Kritikët besojnë se në PB oficeri i policisë trajtohet si një ‘punonjës social’ i uniformuar ’dhe policia bëhet‘ e butë ’ndaj krimit dhe ka mundësi të kufizuara për të luftuar krime të rënda. Kjo akuzë buron nga një dyshim themelor: a mund të jetë në praktikë roli i një oficeri policie si një kujdestar dhe ndihmës i komunitetit me një ekzekutim të ligjit të kuptuar legalisht? Përgjigja duhet të jetë pozitive sepse policia gjithmonë ka kryer veprime jo-ekzekutive dhe strategjia e PB-së vetëm i ekspozon ato veprime dhe konsideron si një nga tiparet themelore (por jo të vetmet!) të këtyre institucioneve. Për më tepër, PB-ja thekson rolin e policisë në parandalimin e frikës nga krimi.

 

 Në këtë kontekst, Brogden dhe Nijhar tregojnë një mit shumë të rëndësishëm në lidhje me COP dhe të lidhur me pritjet ndaj policisë (2005: 76–79):

• "Miti i ndryshimit organizativ në PB": Edhe pse format tradicionale të organizatës policore nuk janë koherente me rregullat e PB-së, në fakt ato nuk janë një pengesë e rëndësishme në zbatimin e PB-së.

Çfarë duhet të bëhet dhe si duhet të bëhet?

Nëse bindim bashkësinë lokale dhe policinë se ia vlen të përpiqesh të zbatosh PB-në, hasim një sfidë tjetër: mungesën e mënyrave të qarta të veprimit. Si pasojë, shtrohet pyetja: çfarë duhet bërë dhe si duhet bërë?

 

 Koncepti i PB-së është zhvilluar vazhdimisht që nga krijimi i tij. Përveç qëllimit të tij themelor, që është një ofrim i zakonshëm i sigurisë për komunitetin lokal, jo shumë pika të qëndrueshme referimi mund të gjenden në përgjigje të pyetjes së shtruar më sipër. Qëllime të reja specifike vazhdimisht shfaqen, atyre të vjetrave (domethënë atyre të formuluara shumë kohë më parë) u jepet një vend tjetër në hierarkinë e rëndësisë ose ndikimi i tyre mbi qëllimin themelor formulohet në një mënyrë tjetër. Një shembull i veçantë i ndryshimeve të tilla mund të gjendet në faktin se zvogëlimit të frikës nga krimi i është ulur rëndësia duke bërë zhvendosjen përkohësisht të përbashkët drejt vënies së më shumë theksit në rëndësinë e legjitimitetit të policisë në shoqëri dhe rolit të PB-së në parandalimin e terrorizmit.

 

 Përveç kësaj, metodat e zbatimit të PB-së të postuluara në manuale të ndryshme ndryshojnë gjithashtu nën ndikimin e ndryshimeve gjithëpërfshirëse në komunikimin e policisë me qytetarët. Rëndësia e patrullave në këmbë, e konsideruar një herë simbol i PB-së, po zvogëlohet dhe gjithnjë e më shumë vëmendje i kushtohet mundësive që vijnë nga përdorimi i teknologjive moderne të informacionit dhe komunikimit, në veçanti të mediave sociale, në marrëdhëniet midis policisë dhe qytetarëve.

 

 Një hyrje në kërkimin e metodave të veprimit të dobishme në zbatimin e PB-së në dekadën e dytë të shekullit 21 mund të gjenden të katër skemat e lidhura me policimin në komunitet:

• kontakt jo-urgjent policor,
• ekipet e policisë në lagje,
• përdorimi i hartave të krimit,
• Marrja  pjesë në takimet e konsultimit (Pala dhe Balcioğlu 2016: 182).

 

 

Çfarë është duke punuar?

Vështirësia për t'iu përgjigjur kësaj pyetje rezulton nga arsyet e mëposhtme:

• Në praktikë, është shumë e vështirë të kombinohen rregulla të ndryshme të PB-së që supozojnë në të njëjtën kohë rritjen e efikasitetit të policisë dhe rritjen e përgjegjësisë së saj.
• Përballë fleksibilitetit të supozuar në zgjedhjen e metodave të veprimit të përshtatura për kushtet lokale, është e vështirë të përcaktohen kriteret për vlerësimin e realizimit të veprimeve të ndërmarra dhe parimet e një vlerësimi korrekt. Sidoqoftë, pa atë, askush nuk do të dijë se çfarë po funksionon dhe pse, dhe përmbledhja e rezultateve do të kthehet në fjalime politike, deklarata të paqarta të pjesëmarrësve të interesuar ose numërime të thjeshta, p.sh. i numrit të balonave të blera për një takim të një oficeri policie me fëmijë të kopshteve.

 

Fatkeqësisht, vlerësimet e efikasitetit të PB-së që janë kryer në të kaluarën janë kryer kryesisht në SHBA dhe bazoheshin në përdorimin e të dhënave (që janë rezultatet e studimeve të mëparshme) që nuk janë ende të disponueshme në Ballkan shtetet ku jemi duke bërë hulumtimet tona. Ajo që vijon, përgjigjet e pyetjes se çfarë po funksionon atje mund të jenë vetëm një pikë referimi në vlerësimet tona. Ato nuk mund të zbatohen drejtpërdrejt në përgjigjen e pyetjes se çfarë do të jetë efikase në Ballkanin Perëndimor.

 

References

Brogden, Mike, and Preeti Nijhar. 2005. Community Policing: National And International Models And Approaches. Routledge: Abingdon.

 

COPs – Community Oriented Policing Services. 2014. Community Policing Defined. United States Department of Justice, https://ric-zai-inc.com/Publications/cops-p157-pub.pdf.

 

Ellison, Graham, and Nathan W. Pino. 2012. Globalization, Police Reform, and Development: Doing it the Western Way? New York: Palgrave Macmillan.

 

Emsley, Clive. 2007. Community Policing/Policing and Communities: Some Historical Perspectives. Policing 1(2): 235–243.

 

Forcese, Dennis P. 2006. Review of  the book Community policing: National and International Models and Approches by Mike Brogden and Preeti Nijhar (2005), Canadian Journal of Criminology and Criminal Justice 48(2): 315.

 

Pala, Erkan, and Ercan Balcioğlu. 2016. Community policing in England, Wales, and European Union: past, present and future. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 1: 173–199.